Większość roślin występujących w naszej strefie klimatycznej wymaga zapylenia przez owady. Dla niektórych gatunków( mino że są samopylne) obecność owadów zapylających jest korzystna , dla licznej grupy zapylenie jest konieczne i od owadów wyłącznie uzależniony jest plon. Owady zapylające w trakcie tysiącletniej ewolucji przystosowały się do zapylania roślin. Również kwiaty wytworzyły wiele przystosowań wabiących owady, oraz umożliwiających ich zapylanie.
Rośliny przyciągają owady dużymi , różnokolorowymi kwiatami, lub drobnymi kwiatami zebranymi w duże kwiatostany, tworząc kolorowe plamy, przyciągające lśniące włoski usytuowane w głębi kwiatu, wydzielają atrakcyjny zapach.
Pełne zapylenie powoduje wzrost plonu, polepsza jakość owoców i warzyw,zwiększa w nich zawartość cukru i witamin, a także polepsza jakość nasion.
W zamian rośliny owadopylne dostarczają owadom pyłku i nektaru, bogatego w substancje odżywcze.
Najliczniejszą i najważniejsza grupą owadów zapylających są błonkówki a wśród nich owady pszczołowate: pszczoła miodna, pszczoły samotnice i trzmiele. Inną grupą są muchówki, motyle dzienne i nocne, oraz chrząszcze. Pszczoła miodna odgrywa główną rolę wśród wszystkich zapylaczy, to ona zapyla ok. 90 %drzew, krzewów, roślin zielonych uprawnych i dziko rosnących.Wiadomo jest, że zapylanie kwiatów poprzez pszczołę miodną ma ważniejsze znaczenie dla człowieka niż produkowany przez nią miód, propolis pyłek i mleczko pszczele. Wydajnymi zapylaczami tuż po pszczole są trzmiele. Niektóre gatunki trzmieli zapylają tylko wybrane gatunki roślin. Trzmiele zapylają kwiaty o głęboko osadzonych nektarnikach ( koniczyna, jasnota, szałwia, tojad ), te które pszczoły nie odwiedzają.
Trzmiele pracują w niższych temperaturach niż pszczoły, loty odbywają nawet w wietrzne i deszczowe dni.
Trzmiele są owadami społecznymi, tworzą jednoroczne gniazda.Zimują tylko zapłodnione matki, które już wczesną wiosną gdy zakwitną pierwsze kwiaty, budzą się i szukają miejsca na założenie gniazda. Gniazda buduj najczęściej w ziemi lub na powierzchni. W Polsce żyje ok. 29 gatunków trzmieli.
Z powodu postępującej degradacji środowiska, zmniejsza się liczebność owadów zapylających. W dużej mierze zagrażają im chemiczne opryski roślin, oraz stosowanie maszyn które wygniatają norki gniazdowe.
Negatywnie też wpływa usuwanie martwych drzew, będących schronieniem dla niektórych gatunków trzmieli. Niekorzystne jest również wypalanie wiosną traw i nieużytków, wraz z trawą ulega spaleniu wiele trzmielich gniazd.
Wszystkie gatunki trzmieli znajdują się pod ochroną prawną.
Zwiększenie liczebności gatunków owadów zapylających, można osiągnąć poprzez zakładanie żywopłotów oraz osłon z drzew i krzewów miododajnych wokół domów, ogrodów i sadów.Najlepsze są żywopłoty nie formowane i umiarkowano ciągłe. Ochrona tych owadów polega na zostawianiu szerokich miedz i kawałków nieużytków, gdzie mogą zakładać gniazda. Wskazana jest wprawa roślin pokarmowych ( dalie, malwy, jaśminowce, lwie paszcze, które przyciągają różne gatunki trzmieli. Zaplanowanie uprawy roślin w ogródku, czy działce tak by ich kwiaty były źródłem pyłku lub nektaru już od wczesnej wiosny przez cały okres wegetacyjny.Należy też pamiętać o dziko rosnących roślinach dostarczającym nektar.
Wczesną wiosną można umieszczać w ogrodach małe budki podobne do ptasich budek lecz bardziej poziomych , w których mogą się zagnieździć trzmiele. Bardzo ważnym elementem w ochronie owadów zapylających jest nie stosowanie chemicznych preparatów, które są toksyczne dla owadów i posiadają długi okres karencji.
Nie należy opryskiwać roślin pokrytych spadzią i kwitnących. W przypadku konieczności zabieg chemiczny przeprowadzić po oblocie roślin przez owady zapylające i po przekwitnięciu.
 |
| Pszczela Rodzina. |
 |
| Facelia -roślina miododajna |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz