Klęski żywiołowe w lasach.

 Najważniejszymi  przyczynami współczesnych zagrożeń trwałości
lasów na świecie są wylesienia, zamieranie lasów pod wpływem przemysłu i zmian klimatu.
Głównym zagrożeniem dla wielofunkcyjnej roli lasu są
zjawiska o charakterze klęskowym.
 Są to głównie ekstremalne  zjawiska  klimatyczne  powodujące znaczne szkody gospodarcze do których  zalicza się silne wiatry ( huragany, trąby powietrzne, wiatry fenowe), wyładowania atmosferyczne, powodzie, susze,  intensywne opady atmosferyczne, długotrwałe występowanie ekstremalnych temperatur, wstrząsy sejsmiczne, masowe występowanie szkodliwych owadów i grzybów patogenicznych, choroby roślin lub zwierząt.

Ostatnio coraz częściej dochodzi do tzw. klęsk ekologicznych, wynikających
z działalności człowieka np. pożary,  awarie przemysłowe, transportowe.

Nadchodzące dziesięciolecia zdaniem wielu  specjalistów mogą obfitować  w postępujące
przechodzenie anomalii pogodowych ze strefy zdarzeń "nadzwyczajnych"  do poziomu    "normalności".
Przewidywany jest postępujący deficyt wody, ale i gwałtowne obfite opady z jednoczesnym występowaniem susz, trąby powietrzne i huragany o niespotykanej sile
i rozmiarze powodowanych strat.
Na dużych obszarach dochodzi do strat przyrodniczych i ekologicznych.
Jest to wynik zmiany klimatu, dziury ozonowej, efektu cieplarnianego
i powstania nowych prądów oceanicznych.

Wiatry o charakterze gwałtownym wywołują głównie mechaniczne uszkodzenia drzew,
złamania,  wywracanie całych drzew, łamanie wierzchołków i pędów, nachylenia drzew
z naderwaniem systemów korzeniowych.
Wiatry wiejące  uporczywie w jednym kierunku wywołują w drzewostanach uszkodzenia chroniczne..Powodują one szkody zarówno  drzewostanu jak i gleby. Wiatry łamią
i  wyginają drzewa, wysuszają glebę i wywiewają ściółkę , powodując zubożenie gleby.
Najwięcej szkód czynią w lasach w słabo zwartych , bez podszytu i podrostu , w górach,
przy jeziorach i w lasach strefy nadmorskiej.

Jedną z najgroźniejszych klęsk w lasach są pożary, powodujące nieodwracalne zmiany ekologiczne. Zagrożenie pożarowe potęgowane jest coraz częstszymi okresami suszy z jednoczesnym występowaniem wysokich temperatur i silnych wiatrów.Zdecydowaną przyczyną powstawania pożarów leśnych jest bezpośrednia lub pośrednia działalność człowieka.

Innym groźnym w skutkach istotnym z punktu widzenia gospodarki leśnej zjawiskiem
są szkody wyrządzone przez owady i grzyby, które wpływają na choroby i zamieranie pojedynczych drzew jak i obszernych drzewostanów.
Na osłabienie kondycji zdrowotnej drzew i drzewostanów wpływają występujące na przemian okresy
suszy i powodzi. Wody powodziowe przepływające w sposób gwałtowny powodują podmywanie i odrywanie połaci wraz z porastającą roślinnością i drzewami. Natomiast wolno przepływające wody stagnujące  w obniżeniach terenu przez długie okresy czasu powodują szybkie powstanie beztlenowych  procesów gnilnych, zabójczych dla większości przedstawicieli fauny i flory.Zmniejszenie się  zawartości tlenu w powietrzu  glebowym prowadzi do obumierania korzeni i zabicia roślin.
Na zamierających i martwych drzewach obficie owocują grzyby.
Klęski lawin śnieżnych  i usuwisk błotnych  w lasach  są zdarzeniem lokalnym i  dotyczy
głównie terenów podgórskich i górskich o zalesionych stokach. Masy śniegu przechodzące przez lasy powodują wyłamania drzew i bardzo silne niszczenie drewna związane z pęknięciami i skręceniami  włókien.

Lasy Polski - kraju położonego w strefie klimatu umiarkowanego na granicy ścierania się
wpływu klimatu oceanicznego i kontynentalnego nie są przygotowane na te zjawiska.
By utrzymać trwałość lasów i przekazać je  następnym pokoleniom w jeszcze lepszym stanie
przed leśnikami stoi bardzo trudne zadanie: przebudowa drzewostanu,  zwiększenie ilości gatunków  liściastych, utrzymanie odpowiedniego zwarcia,  wprowadzenie i pielęgnowanie podszytu, wprowadzanie  żywopłotów  łamiących siłę wiatru.

Jako ciekawostkę podam , ze w niektórych państwach Europy np. w Irlandii  jest zabroniony wstęp do lasu w innych  jest on odpłatny . Doceńmy więc wielofunkcyjną  rolę lasów :  gospodarczą, przyrodniczo- krajobrazową, ekologiczną , turystyczno-rekreacyjną , dającą schronienie, noclegownię i pożywienie wielu gatunkom zwierząt . Dbajmy o nie i  mądrze  korzystajmy z różnorodnych  możliwości   naszych polskich lasów .

Klęska żywiołowa - definicja

Ustawa  z dnia 18  kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej ( Dz.U.02.62.558) wprowadza pojęcie :

Klęska żywiołowa  jest to  katastrofa naturalna lub awaria techniczna , której skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mienia w wielkich rozmiarach albo środowisku naturalnemu  na znacznych obszarach, a pomoc  i ochrona mogą  być skutecznie  podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, przy współdziałaniu różnych organów i  instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem.

  Katastrofę naturalną  definiuje w/w ustawa  jako zdarzenie związane z działaniem sił natury, w szczególności wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, długotrwałe występowanie ekstremalnych temperatur, usuwiska ziemi, pożary, susze, powodzie, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i innych zbiornikach wodnych, masowe występowanie szkodników, chorób roślin, lub zwierząt albo też działanie innego żywiołu.

Era atomu

POWRÓT DO NATURY . II



Pod moim oknem drozd buduje gniazdo .
Robi to niezwykle starannie i wzorcowo .
Skąd bierze się tego rodzaju wiedza ?




Powrót do natury, to wcale nie powrót do plaży dla naturystów - to skomplikowany
proces zmiany świadomości ludzi z równoczesnymi zmianami w produkcji i stosowaniu wyrobów .

Wiek dwudziesty nazywany jest wiekiem nauki , wiekiem kosmosu lub erą atomu .
To wiek nauki i rewolucji przemysłowej, wynalazków, oderwanie się od ziemi, lotu w kosmos , wyścigu zbrojeń, postępu  w  medycynie,  badania genetyczne i szypki przekaz informacji.
Charakterystycznym zjawiskiem właściwym dla tego stulecia jest nie istniejące wcześniej
połączenie nauki, techniki, przemysłu i pieniędzy .
Rewolucja naukowo- techniczna doprowadziła do katastrofy ekologicznej .
Paradoksem jest że to sprzężenie ( nauka, technika i pieniądze razem zastosowane) może być
lekarstwem na wiszącą nad Ziemią katastrofą .
Potrzebne jest wsparcie Instytucji Społecznych do troski o losy mieszkańców Ziemi .

Obowiązkiem , zarówno przemysłu jak i osób prywatnych jest dbanie o właściwe
wykorzystanie i zarządzanie światowymi zasobami naturalnymi .

Ekologia to złożony zespół pojęciowy , dla którego bazą stała się współczesna wiedza o systemach .

Ekologia -to wiedza jak przeżyć , to rozpaczliwa walka o przetrwanie człowieka na Ziemi .

Ekologia to zagospodarowanie odpadów przemysłowych jako półfabrykatu do innych celów ,
ale to także stosowanie w gospodarstwie domowym produktów nie niszczących środowiska ,
biodegradowalnych opakowań , nie stosowanie fosforanów a także segregacja śmieci,
to uświadamianie i zachęcanie młodzieży do priorytetowego traktowania problemów
środowiska naturalnego .

Powrót do natury w obecnych czasach , przy tak rozwiniętych technologiach jest możliwy poprzez
udoskonalenie procesu wytwarzania i taką organizację , by służył wszystkim ludziom ,
nie nie tylko tym którzy są związani płynącym stąd dochodem , bo Ziemia jest wspólna .

Problemem jest podział między stosunkowo małym światem bogatych i olbrzymim światem nędzy.
Są ludzie, którzy nie wiedzą, co robić z pieniędzmi, a gdzieś w Afryce tysiące jej mieszkańców
umiera  z głodu.
Obecnie zauważa się coraz częściej powrót  do natury w kosmetyce
i medycynie niekonwencjonalnej, do tradycyjnych metod  leczenia .

Zapobiec powodziom

Zdjęcia  użyczono za zgodą  autorów witryny  http://krev.bnx.pl/news.php

Naturalna dolina rzeczna to jedno z najcenniejszych obszarów przyrodniczych i jeden  z najlepszych,  najważniejszych korytarzy  ekologicznych.
Naturalna dolina to nieuregulowana , meandrująca rzeka
o zróżnicowanej głębokości,  posiadająca piaszczyste łachy
i wysepki, skarpy o różnym nachyleniu, dolina  wypełniona mozaiką różnorodnych ekosystemów, że starorzeczami, mokradłami i lasami łęgowymi.
 W wyniku obfitych deszczy lub  topnienia śniegu rzeki przybierają, tak było zawsze, ale rozmiar strat jest wynikiem nieprawidłowej gospodarki człowieka.To człowiek od wieków  "ujarzmiał "  wodę ,
by tym sposobem zdobyć przestrzeń życiową. Wraz z  rozwojem nauki  wykształciły się
różne sposoby "zdobywania " obszarów pod zabudowę a także systemy ochrony przed powodzią.
Najczęściej popełnianym błędem w historii  ochrony przeciwpowodziowej  było przekonanie że  rzeki  niejednokrotnie płynące wieloma korytami  można wtłoczyć  w jedno koryto i jego wąskie międzywale,
nie pozwalając jej na rozlewanie się po dolinie. W tym celu  prostowano rzeki, odcinano meandry
i starorzecza, wycinano lasy łęgowe, betonowano  brzegi, budowano wały blisko koryt rzek.
 W efekcie wyrządzano olbrzymie straty w ekosystemach rzecznych i nadrzeczach, nie zmniejszając ryzyka wystąpienia katastrofy powodziowej.

Na terenach , gdzie jeszcze kilkadziesiąt lat temu nie pozwalano się budować - był to teren zalewowy , obecnie  w pobliżu dolin rzecznych zlokalizowano zabudowę . 
Nawet tereny leżące w depresji  w stosunku do rzeki traktowane są jako bezpieczne tereny budowlane.
Najwyraźniej planiści i stratedzy zapomnieli, że  naturalną cechą rzek jest  okresowe występowanie  wielkich wód na tereny zalewowe.
Tradycyjny system ochrony przeciwpowodziowej  polegający na zwiększeniu odpływu z zagrożonego
terenu, zwiększa zagrożenie powodziowe na niżej położonych odcinkach rzeki i na jej dopływach. Zwiększenie prędkości przepływu powoduje, że obwałowania  w czasie katastrofy,
pod naciskiem fali zostają często przerwane.    

Tradycyjne metody hydrotechniczne uwidoczniły bezradność stosowanych
technicznych środków ochrony przeciwpowodziowej..
Ani uregulowane rzeki, ani olbrzymie zbiorniki retencyjne, ani potężne obwałowania rzek,
czy też wybetonowanie  koryt nie uchroniły terenów  przed powodzią .
Wybór rozwiązań działań przeciwpowodziowych musi opierać się na przesłankach ekonomicznych ,
w których to priorytetem powinno być życie ludzkie, nie mniej jednak musi uwzględniać wartość środowiska przyrodniczego.

 Czy można ograniczyć straty jakie niesie wodny żywioł przy zachowaniu walorów przyrodniczych?

Kompromisowym rozwiązaniem jest współpraca ekologów z hydrotechnikami  i wspólne poszukiwanie metod i sposobów , które mogą służyć jednocześnie ochronie przeciwpowodziowej
i ochronie przyrody,   to rozwiązania techniczne z jednoczesnym uwzględnieniem wartości środowiska naturalnego.
Tradycyjne środki techniczne są dopuszczalne wyłącznie w celu ochrony terenów zurbanizowanych
i obszary priorytetowej  ochrony zabytków. ograniczenie rozwoju budownictwa na terenach objętych zasięgiem wód powodziowych jest najbardziej skutecznym działaniem w zakresie minimalizacji szkód powodziowych, a przede wszystkim strat materialnych oraz życia ludzkiego.

Prawdopodobieństwo powodzi może znacząco zmniejszyć spowolnienie spływu wód
poprzez swobodne ukształtowanie linii brzegowej,  przywrócenie terenów zalewowych
poprzez odtworzenie wilgotnych łąk,  mokradeł, turzycowisk,  zachowanie lasów i zarośli łęgowych,
oraz odsunięcie wałów od koryt rzek.

Wdrożenie przyjaznej środowisku strategii ochrony przed powodzią  to:
-  zwiększenie rezerw powodziowych w sztucznych zbiornikach
-  ułatwianie przesiąkania wody deszczowej do gruntu, poprzez niepokrywanie go betonem, asfaltem
-  zakaz regulacji i  prostowania rzek
-  ochrona  i odtwarzanie mokradeł i terenów podmokłych, lasów łęgowych i starorzeczy
-  zwiększanie pojemności  dolin rzecznych, poprzez odsuwanie wałów od koryt
-  renaturyzację cieków wodnych
-  zniechęcanie do zabudowy terenów zalewowych
-  rygorystyczne przestrzeganie zakazu wypalania traw
-  likwidacja dzikich wysypisk śmieci, zwłaszcza w pobliżu rzek

Lokalizacja budynków winna być w odległości od rzek większej niż ostanie największe zalane tereny
 Mapy terenów zalewowych  powinny być  sporządzone dla zasięgu wody co najmniej stu letniej powodzi, dla wyznaczenia stref zagrożenia.Na podstawie map  zasięgu wody, jej głębokości a nawet prędkości specjaliści są w stanie wyznaczyć strefę z całkowitym zakazem zabudowy i strefy ograniczonej budowy o specjalnych wymaganiach technicznych.

 Obowiązkowo należy  wyznaczyć obszary, na których  oddajemy rzekom przestrzeń . 

Należy pamiętać, że wykonywanie koniecznych prac w dolinach rzecznych może być prowadzone
w okresie poza lęgowym ptactwa czyli pomiędzy sierpniem a marcem.

Małe Elektrownie Wodne

 W ostatnich latach niektóre rzeki , zwłaszcza na południu Polski ( Raba, Dunajec, Wisłoka, Wisłok i San )zostały zaatakowane  falą nowych projektów budowy małych elektrowni wodnych.
Przedsięwzięcie to jest reklamowane jako ekologiczne pozyskiwanie  "odnawialnej energii",
chroniące naturalne  zasoby i opłacalne pod względem ekonomiczno- społecznym.
MEW  to proekologiczny sposób uzyskiwania czystej energii, bez wyczerpywania surowców naturalnych..
Szacuje sie że w Polsce obecnie działa ok.700 takich elektrowni.
Dlaczego więc wędkarze i ekolodzy protestują,  nie zgadzając się z tą opinią. ?

Budowa MEW niesie poważne zagrożenie zniszczenia ekosystemu i korytarzy ekologicznych.,
a jest to naruszenie dyrektyw unijnych.
 Realizacja tych projektów całkowicie zmieniłaby charakter cieków wodnych i ich dolin.,
jak również  zmieniłaby  ich  walory  krajobrazowe i przyrodnicze.
Każda taka inwestycja związana jest z przegrodzeniem rzeki i spiętrzeniem jej, a to pociąga za sobą zniszczenie unikatowych ekosystemów, często na obszarach podlegających ochronie obszarowej,(  np. Natura 2000 tzw. Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków oraz Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk ) lub bezpośrednio do niej przylegające.
Prowadzi to do przerwania lub zaburzenia korytarzy ekologicznych,  zamula koryto,  pogarsza jakość i napowietrzenie wody,   kumuluje zanieczyszczenia odpadów toksycznych; a także dramatycznie zmniejsza atrakcyjność krajobrazowo -przyrodniczą unikatowych dolin rzecznych.
 Pojedyncze postawienie takiej przegrody stanowi przerwanie ciągłości korytarza ekologicznego i ogranicza migrację gatunków i genów, nawet jeśli jest ( o ile jest)  wyposażone w dobrze działającą  przepławkę . Natomiast postawienie kaskady złożonej z kilku takich progów, całkowicie zmienia charakter rzeki , przekształcając ją w kompleks stawów przepływowych powodując  naruszenie równowagi biologicznej rzeki i zubożenie ekosystemu wodnego: uniemożliwia odbywające się wędrówki unikatowej fauny kręgowej i bezkręgowej w obrębie wód słodkich, zanik gatunku ryb prądolubnych, zanik tarlisk.
Zanim zniszczymy ekosystem , musimy pamiętać , że  ewentualne odtworzenie pul genetycznych  w wielu wypadkach będzie bardzo trudne a często wręcz niemożliwe.
Dlatego przy projektowaniu i realizacji MEW należy koniecznie wziąć pod uwagę zarówno  potrzeby środowiska naturalnego jak i człowieka.
Budowę należy prowadzić z wielką wnikliwością, przyjąć koncepcję zrównoważonego rozwoju,  poprzedzoną dokładną, rzetelną oceny oddziaływania planowanej inwestycji na środowisko naturalne oraz możliwych sposobów zapobiegania ewentualnym negatywnym wpływom .
Potrzebne jest przeprowadzenie przez naukowców z różnych dziedzin pełnej analizy składu gatunkowego, roślin, kręgowców i bezkręgowców, sporządzenie listy gatunków chronionych i kluczowych dla danego ekosystemu.
 Należy wykonać ocenę drożności i ciągłości korytarza ekologicznego doliny rzeki  i zachować siedliska przyrodnicze o znaczeniu priorytetowym.
Opracować  zakres działań minimalizujących wpływ inwestycji na środowisko przyrodnicze,
a w przypadku strat trwałych opracować projekt działań kompensujących.
Produkcja energii odnawialnej jest  godną  poparcia ideą ale nie zapominajmy, że przyroda to skarb, który musimy zachować dla przyszłych pokoleń!

Korytarz ekologiczny.

 " Korytarze życia"
zwane też "korytarzami ekologicznymi"
są to fragmenty środowiska  o strukturze pasowej,
 które umożliwiają nieskrępowaną migrację
 różnych gatunków i genów : ssaków, ptaków,
 płazów, gadów, owadów, ryb a także
 roślin i grzybów.
Są to często dla nich jedyne, naturalne miejsca
 występowania w zdominowanym
przez człowieka krajobrazie .

  Korytarze ekologiczne , migracyjne  to pasy dzikiej roślinności wzdłuż dolin rzecznych,lasów, dróg , tereny podmokłe i zakrzaczone, nie uprawiane pola,
dające zwierzętom schronienie , pokarm i możność przeżycia w jak najbardziej możliwych warunkach naturalnych oraz są swoistym szlakiem komunikacyjnym dla wielu gatunków roślin i zwierząt.
 Tereny te są zamieszkałe przez tzw. gatunki kluczowe, które to  decydują
o stopniu naturalności danego obszaru i są najważniejsze dla prawidłowego
funkcjonowania biocenozy.
W Polsce jest wiele cennych obszarów (zwłaszcza dolin rzecznych) dobrze
pełniących funkcje korytarzy ekologicznych .
  Korytarze życia  spełniają swoją funkcję gdy są drożne w całej swej długości ,
pozbawione barier ekologicznych, ( są to czynniki ekologiczne uniemożliwiające roślinom i zwierzętom zasiedlanie obszarów poza ich zasięgiem naturalnym, mogą to być rzeki , morza
lub łańcuchy górskie  ) i barier stworzonych  przez człowieka (drogi , zwłaszcza te o silnym natężeniu ruchu, miasta lub zapory na rzece, długie odcinki ogrodzeń).
 W związku z  ingerencją człowieka w środowisko każdego roku na drogach giną dziesiątki tysięcy żywych istot, zarówno małe ślimaki,  żaby,  wiewiórki, lisy,  jeże jak i duże dziki, sarny i jelenie, często są to kolizje niebezpieczne również  dla ludzi..
Korytarze ekologiczne to naturalne szlaki komunikacyjne dla zwierząt. i roślin.